Newyddion | 17 Ebrill 2024
Mae cleifion cardiaidd ar draws de Cymru bellach yn cael mynediad at adsefydlu ymarfer corff ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd yn dilyn cydweithrediad newydd â Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro (BIPBC) a Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan (BIPABM).
Mae’r Hyb Ymarfer Corff ar gyfer Iechyd Met Caerdydd yn darparu gofal dilynol i gleifion cardiaidd, sydd eisoes wedi cwblhau rhaglen yn yr ysbyty, gan ddefnyddio cyfleusterau campws Cyncoed y Brifysgol gyda chefnogaeth staff. Nod y rhaglen yw cadw pobl yn actif, gwella eu hadferiad cyffredinol a lleihau aildderbyniadau i’r ysbyty, gan dynnu pwysau oddi ar y GIG.
Mae cleifion sy’n mynychu’r clinigau yn y Brifysgol yn cael presgripsiwn ymarfer corff unigol, wedi’i deilwra i’w hanghenion penodol i wella eu hiechyd a’u ffitrwydd ac i’w helpu i ennill yr hyder i wneud ymarfer corff yn annibynnol yn dilyn digwyddiad cardiaidd.
Dioddefodd David Howden, 45 o Frynbuga, gnawdnychiant myocardaidd ST-drychiad (STEMI) – math o drawiad ar y galon sy’n effeithio’n bennaf ar siambrau isaf eich calon – a arweiniodd at ataliad ar y galon tra yn y gampfa ym mis Tachwedd 2022. Nid oedd ganddo unrhyw gyflyrau iechyd blaenorol ac fel arall roedd yn ffit ac yn iach. Yna cafodd David ddiagnosis o glefyd y galon a mater anatomegol, gan arwain at ddargyfeiriol dwbl ar y galon. Ar ôl cwblhau’r rhaglen adsefydlu cardiaidd 6 wythnos mewn ysbyty y mae cleifion yn ei derbyn fel rhan o’u gofal GIG drwy’r bwrdd iechyd, mae David wedi bod yn mynychu Hyb Ymarfer Corff ar gyfer Iechyd Met Caerdydd ers hynny.
Dywedodd David: “Doedd gen i ddim symptomau corfforol yn arwain at fy ataliad ar y galon, felly daeth fel sioc lwyr. Rwyf bob amser wedi bod yn hyfforddwr crossfit brwd, yn hyfforddi hyd at chwe gwaith yr wythnos a digwyddodd fy ataliad ar y galon tra roeddwn yn y gampfa. Felly, i mi’n bersonol, y rhan fwyaf anodd o’m hadferiad fu’r ochr seicolegol. Mae’r tîm ym Met Caerdydd wedi fy helpu i ennill yr hyder i hyfforddi’n annibynnol mewn campfa eto, ar gyfradd curiad y galon uchel, mewn amgylchedd diogel. Yn seicolegol, mae’r rhaglen hon wedi bod yr un mor bwysig â’r feddygfa.
“Mae cael mynediad i’r Hyb Ymarfer Corff i Iechyd hefyd wedi fy helpu i gadw ar y trywydd iawn gyda fy siwrnai ffitrwydd a pheidio â disgyn i arferion drwg ers cael yr arestiad, a allai fod wedi digwydd yn hawdd. Ni fyddai’r rhaglen adsefydlu gychwynnol y mae cleifion yn ei derbyn wedi bod yn ddigon i mi, nid oedd fy adferiad yn gyflawn ar hyn o bryd. Heb Brian a thîm Met Caerdydd yn darparu’r gwasanaeth ychwanegol hwn, rwy’n meddwl efallai byddwn wedi cael trafferth. Mae’r ffordd y cafodd ei deilwra mor bersonol ar gyfer fy adferiad fy hun wedi bod yn berffaith.”
Mae’r dewis o ymarfer corff a ragnodir i gleifion sy’n mynychu Hyb Ymarfer Corff ar gyfer Iechyd Met Caerdydd yn cael ei lywio gan ymchwil o’r radd flaenaf a gynhaliwyd gan Met Caerdydd a chydweithwyr o bob rhan o’r DU*. Canfu’r tîm ymchwil fod ymarfer corff dwys egnïol yn ddiogel ac yn fwy effeithiol o ran sicrhau enillion ffitrwydd o gymharu ag ymarfer corff dwyster cymedrol traddodiadol. Mae’r gwaith hwn bellach wedi’i fabwysiadu gan raglenni adsefydlu cardiaidd y DU a’i ymgorffori yn y safonau clinigol ar gyfer gweithio gyda chleifion cardiaidd.
Mae Brian Begg yn Ffisiolegydd Ymarfer Corff Clinigol gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan a Phrifysgol Metropolitan Caerdydd ac mae wedi bod yn gyfrifol am sefydlu a gweithio gyda chleifion sy’n mynychu Hyb Ymarfer Corff ar gyfer Iechyd Met Caerdydd.
Dywedodd Brian: “Ers i’r Hyb ddechrau, ein nod cyffredinol fu creu ymarferwyr annibynnol, cymwys a diogel. Mae’r sesiynau’n annog cleifion i barhau i wneud ymarfer corff, lle gallent fod wedi bod yn fwy tebygol o ddisgyn yn ôl i arferion gwael ar ôl cwblhau’r hyfforddiant cychwynnol yn yr ysbyty. Os gallwn gadw pobl yn actif yn y tymor hir, bydd yn lleihau cyfraddau aildderbyn, ac felly’n helpu i leddfu rhywfaint o’r pwysau gan y GIG. Mae’r cydweithio rhwng y Brifysgol a’r Byrddau Iechyd hefyd wedi rhoi opsiynau mwy lleol i gleifion allu parhau â’u hymarfer corff, adferiad ac adsefydlu parhaus mewn amgylchedd diogel – gan helpu i wella ansawdd eu bywyd.”
Parhaodd Brian: “Mae’r cydweithrediadau hyn hefyd yn rhoi’r cyfle i fyfyrwyr gael lleoliadau ystyrlon o ansawdd lle maen nhw’n cael cyfarfod â chleifion, yn hytrach na darllen am gleifion damcaniaethol mewn llyfr yn unig. Maent yn profi ochr ymarferol, bragmatig gofal cleifion, yn eu paratoi ar gyfer gyrfaoedd yn y GIG yn y dyfodol ac yn eu hanfod yn gwneud myfyrwyr yn fwy deniadol i weithwyr y dyfodol.
“Heb os, i gleifion, rydym wedi gweld sut mae’r Hyb Ymarfer Corff er Iechyd wedi creu ymdeimlad o annibyniaeth. Bydd pobl sy’n gwneud ymarfer corff yn dod yn fwy heini. Ond i gleifion cardiaidd, yr hyn sy’n bwysicach yw cael yr hyder yn ôl i wneud y tasgau dyddiol hynny yr ydym yn aml yn eu cymryd yn ganiataol. Ein nod yw cael cleifion i’r sefyllfa lle nad ydyn nhw’n teimlo bod angen ein cefnogaeth arnyn nhw bellach, dyma’n union rydyn ni ei eisiau.”
Ar gyfer myfyrwyr sy’n astudio BSc (Anrh) Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff ym Met Caerdydd, mae’r atgyfeiriadau’n caniatáu iddynt weithio gyda chleifion clinigol a chael dysgu yn y byd go iawn. Mae Katie Mackay, 21 o Fryste, ar hyn o bryd yn astudio BSc (Anrh) Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff ym Met Caerdydd ac yn un o’r myfyrwyr sy’n gweithio gyda chleifion clinigol i ennill dysgu byd go iawn.
Dywedodd Katie: “Cyn dod i’r sesiynau adsefydlu, roeddwn wedi dychmygu y byddai claf cardiaidd yn berson af-iach. Ond roedd y cyfle i ddod i’r sesiynau hyn yn agoriad llygad go iawn gan nad oedd hynny’n wir. Cefais gymaint o syndod o weld y cynlluniau ymarfer corff dwys yr oeddent yn gweithio iddynt. Roedd hefyd yn ddefnyddiol iawn cael profiad uniongyrchol o weithio gyda chleifion wrth astudio a gweld sut mae staff yn rhyngweithio â nhw.”
I gael rhagor o wybodaeth am Hyb Ymarfer Corff ar gyfer Iechyd Met Caerdydd, cysylltwch â Brian Begg ar
brbegg@cardiffmet.ac.uk.
*
High-intensity interval training in cardiac rehabilitation: a multi-centre randomized controlled trial | European Journal of Preventive Cardiology | Oxford Academic
