Newyddion | 6 Hydref 2022
Bydd darllenwyr wedi cael eu dychryn gan y cynnydd ers mis Chwefror o ymddygiad ymosodol Rwsia yn erbyn Wcráin. Mae colli bywyd a’r dinistr corfforol a diwylliannol a ryddhawyd gan y gwrthdaro wedi cynyddu eto yn ystod y dyddiau diwethaf gyda cyfeddiannaeth tiriogaeth Wcreinaidd, lle mae lluoedd Wcreinaidd yn parhau’n llwyddiannus i wthio’n ôl.
Ar draws Cymru, mae unigolion, y llywodraeth, cymdeithas sifil a sefydliadau’r trydydd sector wedi bod yn cefnogi Wcrainiaid sy’n chwilio am noddfa yma, a chryfhau cysylltiadau gydag Wcráin ar gyfer ail-greu ar ôl y gwrthdaro.
Mae sefydliadau Addysg Uwch ledled Cymru wedi chwarae rôl hefyd yn y gefnogaeth i Wcráin, gan gynnig noddfa i fyfyrwyr ac academyddion sydd am loches a rhannu arferion gorau rhwng staff a myfyrwyr mewn prifysgolion yn y ddwy wlad, gyda’r gorwel yn gadarn ar ddatblygu cysylltiadau a fydd yn para mwy na’r gwrthdaro. Mae Prifysgolion Cymru, fel y corff sy’n cynrychioli naw prifysgol Cymru, wedi bod yn weithredol yn y meysydd hyn ac ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd ein His-Ganghellor, yr Athro Cara Aitchison sy’n cadeirio Grŵp Sector AU Wcráin Prifysgolion Cymru.
Fel sefydliad, mae Met Caerdydd wedi ymrwymo’n llwyr nid yn unig i helpu adferiad addysg yn Wcráin yn dilyn y rhyfel, ond hefyd yn gweithio’n agos i gynnig noddfa a chefnogaeth briodol i academyddion a myfyrwyr Wcreinaidd. Mae Met Caerdydd mewn sefyllfa arbennig o dda i ymateb oherwydd cysylltiadau hirsefydlog gyda chydweithwyr, sefydliadau a dinasoedd Wcreinaidd sy’n rhagddyddio ymddygiad ymosodol Rwsia yn sylweddol. Er enghraifft, daeth Ysgolor Noddfa ôl-raddedig cyntaf Met Caerdydd o Donetsk yn Nwyrain Wcráin ar ôl goresgyniad Rwsia yn 2014, a graddiodd yn ddiweddar gyda gradd Meistr mewn Addysgu Saesneg i Siaradwyr Ieithoedd Eraill, gan barhau i fod yn ffigur allweddol mewn rhwydweithiau ymarfer addysgol sy’n canolbwyntio ar drawma a dysgu Saesneg, drwy ei gwaith presennol gyda ffoaduriaid yn Ne Cymru. Yn ogystal, mae gan staff yn Ysgol Gelf a Dylunio Met Caerdydd gysylltiadau agos ag academyddion yn Lviv National Academy of Arts drwy brosiect ymchwil ’Creative Spark’ a ariennir gan y Cyngor Prydeinig 2018. Ar hyn o bryd mae LNAA yn cynnal Academi Dylunio a Chelfyddydau Gwladwriaeth Kharkiv, ac rydym yn cynnig cefnogaeth i’r ddau sefydliad.
Mae arbenigedd Met Caerdydd mewn perfformiad chwaraeon yn golygu bod ein cysylltiadau chwaraeon gydag Wcráin hefyd yn rhai cryf. Yn 2018, chwaraeodd ein tîm cyntaf Pêl-droed Merched yn rowndiau rhagbrofol UEFA yn Kharkiv. Mae Cyfarwyddwr Perfformiad Pêl-droed ein Menywod, Dr Kerry Harris, yn cofio pa mor dda yr oedd y tîm yn derbyn gofal a sut y dangoswyd caredigrwydd mawr iddynt gan bawb yn Wcráin y gwnaethon nhw gyfarfod. Dros yr haf, cynhaliodd ein canolfan ymchwil ac arloesi Speed Hub yn Ysgol Gwyddorau Chwaraeon ac Iechyd Caerdydd dîm Cyfnewid Sbrint y Dynion Cenedlaethol wrth iddynt baratoi ar gyfer Pencampwriaethau Ewrop. Cafodd athletwyr a hyfforddwyr eu cyfweld gan BBC Sport, a rhoddodd gyfrifon ingol o’r hyn yr oedd yn ei olygu i weithio gyda’i gilydd i wella perfformiad a chystadlu dros eu gwlad wedi misoedd lawer o’u tîm yn cael eu rhannu.
Roedd y cysylltiadau presennol hyn yn golygu bod Met Caerdydd mewn sefyllfa dda i ymateb i alwad gan Universities UK, y sefydliad ymbarél ar gyfer sefydliadau addysg uwch y DU, i brifysgolion efeillio gyda sefydliadau Wcreinaidd. Rydym yn efeilliaid â Phrifysgol Addysgeg Genedlaethol HS Skovoroda Kharkhiv, prifysgol ymchwil-ddwys a darparwr mawr addysg athrawon yn rhanbarth Kharkiv, gydag enw da am chwaraeon a gweithgarwch diwylliannol.
Wedi’i lleoli mewn ardal o wrthdaro dwys yn agos at ffin Rwsia, mae adeiladau HS Skovoroda wedi cael eu heffeithio’n wael gan streiciau teflynnau. Mae llawer o staff a myfyrwyr gwrywaidd yn gwasanaethu yn lluoedd arfog Wcráin, ac mae llawer o staff a myfyrwyr benywaidd yn byw mewn gwledydd ar hyn o bryd heblaw Wcráin wrth iddyn nhw barhau â’u gwaith a’u hastudiaethau. Er hyn i gyd, cofrestrodd myfyrwyr HS Skovoroda i astudio eto eleni mewn niferoedd uchel; ac mae staff eu prifysgol yn parhau i ddangos gwydnwch enfawr wrth sicrhau parhad addysg a hyfforddiant i bobl ifanc, a pharhad ymchwil ac arloesedd ar gyfer dyfodol eu gwlad. Rydym yn cymryd rhan mewn ystod o weithgareddau i gefnogi hyn, gan gynnig cyfnodau preswyl i dimau chwaraeon myfyrwyr a hyfforddwyr fel y gallant ymarfer gyda’i gilydd am y tro cyntaf ers misoedd. Mae ein gwasanaethau TG yn cyflenwi offer, tra bod ein llyfrgell a’n cydweithwyr yn y gwasanaethau gwybodaeth yn sicrhau bod myfyrwyr a staff Wcreinaidd yn gallu cael mynediad cyflym i ddeunyddiau drwy adnoddau dysgu Met Caerdydd. Mae ein Hysgolion academaidd yn paru ar draws ystod o weithgareddau, gan roi cyfle i’r ddwy brifysgol rannu arferion, sgiliau a gwybodaeth.
Ein gobaith dyfnaf ni a’n cydweithwyr yn yr Wcráin yw y bydd ymddygiad ymosodol Rwsia yn ymatal. Trwy ein perthynas â’r sector addysg uwch a chyrff chwaraeon yn Wcráin, byddwn yn cefnogi ffrindiau a chydweithwyr Wcreinaidd a’u myfyrwyr a phobl chwaraeon ifanc gymaint ag y gallwn.
Yr Athro Rachael Langford, Dirprwy Is-Ganghellor Prifysgol Metropolitan Caerdydd
